حدود یک هفته پیش (14 اکتبر سال میلادی جاری)، خبر ناراحت‌کننده‌ای را شنیدیم:
برونو متسو در سن 59 سالگی به خاطر ابتلا به بیماری سرطان کولون (روده بزرگ) درگذشته است. یک سال پیش تشخیص داده شد که او سرطان دارد، متأسفانه سرطان او در مرحله پیشرفته بود و به ریه‌ها و کبد او دست‌اندازی کرده بود و بنابراین بیماری او را نمی‌شد درمان کرد.
متسو در کلینیکی در یکی از روستاهای شمال فرانسه درگذشت.
ما متسو را با آن تیپ و قیافه نیکو، به عنوان مربی تیم‌های رقیب از سال 2007 شناختیم. او مربی تیم‌های مثل العین، القرافه، سنگال، تیم ملی امارات، الاتحاد و الوصل بود.
تشخیص سرطان او زمانی داده شد که تنها سه ماه از پیوستن او به الوصل می‌گذشت، او جانشین «دیگو مارادونا»ی نامدار شده بود.
اما من در اینجا به این بهانه می‌خواهم نگاهی مختصر و مفید بیندازم به سرطان کولون. سرطانی که اگر به موقع تشخیص داده، بالقوه قابل درمان است و برخلاف بعضی از سرطان‌ها در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان با جراحی و شیمی‌درمانی، عمری طولانی برای بیمار تضمین کرد.
سرطان‌ها به صورت عام و سرطان کولون به صورت خاص، تنها گریبان اشخاص خاصی را نمی‌گیرند، هر کسی ممکن است مبتلا به این سرطان شود. سرطان کولون همانگونه که متسو را قربانی کرد، می‌تواند جان هر شخص دیگری را تهدید کند.
بدون آگاهی و بدون غربالگری مناسب، متأسفانه ممکن است یک بیمار زمانی نزد پزشکان مراجعه کند که کار از کار گذشته و دیگر کار خاصی برای بیمار نمی‌شود کرد.
سرطان روده بزرگ و راست‌روده سومین سرطان شایع و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در آمریکا محسوب می‌شود.
این سرطان معمولا در سن زیر 35 سال نادر است، مگر اینکه شخص سندرم ژنتیکی خاصی داشته باشد. اما بعد از 40 سالگی، با گذشت هر دهه از عمر میزان بروز سرطان روده بزرگ بیشتر می‌شود، به این ترتیب که با هر دهه مسن شدن، میزان بروز بیماری، دو برابر می‌شود.
میزان بروز سرطان روده بزرگ در زنان و مردان برابر است، اما سرطان راست‌روده در مردان بیشتر رخ می‌دهد.
بیماری چطور ایجاد می‌شود؟
معمولا سرطان روده از یک پولیپ در داخل روده شروع می‌شود. البته هر پولیپی تبدیل به سرطان نمی‌شود. دست‌کم 10 سال زمان لازم است تا پولیپ تغییر کند، رشد کند و تبدیل به سرطان شود، بنابراین اگر پولیپ‌ها را زود تشخیص بدهیم، می‌توانیم با برداشتن، جلوی بیماری را بگیریم.
عوامل خطر بیماری سرطان روده:
ما می‌توانیم با تغییر سبک زندگی‌مان، احتمال ابتلا به این بیماری را کم کنیم. از جمله عوامل خطر که ما می‌توانیم با برطرف کردنشان با بیماری مبارزه کنیم، می‌توانم به اینها اشاره کنم:
چاقی – مصرف زیاد گوشت قرمز و الکل – مصرف دخانیات.
ورزش، خوردن غذاهای پرفیبر، استفاده داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل بروفن (و البته آسپرین) و استفاده مولتی ویتامین‌ها احتمال بروز بیماری را کم می‌کند.
بعضی از عوامل خطر هم قابل تغییر نیستند و کار خاصی برای برطرف کردنشان نمی‌کرد، تنها می‌شود با شناسایی این افراد در معرض خطر، ترتیبی داد که آنها به صورت مرتب مورد آزمایش قرار بگیرند تا بیماری‌شان در مراحل زود تشخیص داده شود:
- سن بالای 50 سال
- سابقه سرطان روده بزرگ در خود بیمار یا سابقه داشتن پولیپ آدنوماتو در فرد
- مبتلا بودن به سندرم گاردنر (یک سندرم ژنتیکی که در آن تعداد زیادی پولیپ در روده ایجاد می‌شود.)
- مبتلا بودن به بیماری‌های التهابی روده (کرون و کولیت اولسرو)
- شخص سابقه ابتلا به سرطان پستان، تخمدان یا رحم را داشته باشد
- شخص مبتلا به سندرم پولیپوز هامارتومی باشد.
- ابتلا به پولیپوز آدناماتوی مرتبط با MYH
تظاهرات بالینی
یک بیمار مبتلا به سرطان روده بزرگ ممکن است، هیچ علامت خاصی نداشته باشد. ممکن است ما بتوانیم با آزمایش مدفوع وی، دفع خون مخفی را تشخیص بدهیم.
در اینجا می‌خواهم به یک مطلب مهم اشاره کنم: اگر خودتان یا عضوی از خانواده‌تان به کم‌خونی فقر آهن مبتلا شده‌اید و علت خاصی هم برای این فقر آهن پیدا نشده، مثلا کمبود تغذیه‌ای نداشته‌اید، زخم معده نداشته‌اید یا دوره‌های پریود شدید نداشته‌اید، حتما باید مشکوک شوید که نکند سرطانی در روده بزرگ دارید که باعث می‌شود به صورت آهسته و مخفی خون از دست بدهید. اگر سن بیمار هم بالا باشد، باید توجه بیشتری به این نکته کرد.
از علایم دیگر بیماری می‌توان به اینها اشاره کرد: درد شکم به خاطر انسداد یا تهاجم تومور، تغییر عادت اجابت مزاج (یعنی اگر مثلا قبلا هر روز یک بار مدفوع می‌کردید، مدتی هست که دو روز در میان اجابت مزاج دارید.) – کاهش وزن یا بی‌اشتهایی بدون علت خص.
تشخیص بیماری
بیماری با کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی یا تنقیه با باریم تشخیص داده می‌شود.
کولونوسکوپی در تشخیص پولیپ‌ها، دقیق‌تر از تنقیه باریم است.
در بیماری که مبتلا به سرطان روده بزرگ است، برای تشخیص اینکه متاستاز (دست‌اندازی) به سایر اعضا صورت گرفته یا بیماری محدود به روده است، از سی تی اسکن استفاده می‌شود.
درمان بیماری:
اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، از جراحی و در صورت نیاز شیمی‌درمانی استفاده می‌شود. در مرحله 4 بیماری، تنها درمان تسکینی صورت می‌گیرد.
توجه داشته باشید که اگر بیماری در مرحله یک تشخیص داده شود، میزان بقای 5 ساله به 93 درصد می‌رسد!
این کار هم تنها به لطف غربالگری می‌تواند صورت بگیرد
غربالگری سرطان روده بزرگ:
این قسمت آخر شاید مهم‌ترین قسمت این پست باشد، در ایران متأسفانه اصلا بهایی به غربالگری بیماری‌ها داده نمی‌شود. کلینیک‌های جراحی و شیمی‌درمانی فراوان هستند، اما کلینیک‌های غربالگری معدود هستند و اصولا کمتر کسی هست که بداند در صورت داشتن کدام عوامل خطر یا در صورت رسیدن به کدام سن، باید کدام غربالگری‌ها را انجام بدهد.
ما بسیار بیمارانی را می‌بینیم که تصور می‌کنند با یک آزمایش ساده خون که عادت دارند به آن آزمایش کلی یا چک‌آپ بگویند، می‌توانند از نبود بیماری یا سرطان مهلکی در خود مطمئن شوند، در صورت که این طور نیست.
غربالگری‌ها، یک سری آزمایش‌های ارزان و حساس هستند که با کمک آنها می‌شود، بیماری را در مراحل زودرس تشخیص داد.
توصیه می‌شود در همه افراد (توجه کنید همه افراد) بعد از رسیدن به 50 سالگی یکی از آزمایش‌های زیر انجام شود:
- کولونوسکوپی هر 10 سال یک بار
- سیگموئیدوسکوپی هر 5 سال یک بار
- تنقیه باریم با کنتراست دوگانه هر ده سال یک بار
- عکس از کولون با سی‌تی هر 5 سال یک بار
حالا سؤال من از شما این است که چند درصد جامعه ما، بعد از پنجاه سالگی، بدون اینکه بیماری خاصی داشته باشند، حاضر هستند یکی از این کارها را بکنند.
در آمریکا 60 درصد افراد بالای 50 سال غربالگری سرطان روده بزرگ می‌شوند.
شما در اینجا می‌توانید عکس بسیار جالبی را ببینید.
برای آگاه کردن مردم در مورد سرطان روده، فضای روده بزرگ و پولیپ‌هایش به صورت یک تونل بازسازی شده است و در ابتدا تونل نوشته شده است:
آیا شما بالای 50 سال سن دارید؟ آیا کولونوسکوپی شده‌اید؟
سؤال بعدی من هم این است که سیستم‌های بیمه‌گر آیا حاضر می‌شوند در آینده بخشی از هزینه آزمون‌های غربالگری را بپردازند یا نه؟!
مورد بالا را برای افرادی بدون عامل خطر واضح گفتم، اما اگر شما مبتلا به بیماری التهابی روده باشید، باید چند سال بعد از بروز بیماری کولونوسکوپی را شروع کنید. (مثلا اگر از 25 سالگی مبتلا شده باشید، بسته به میزان درگیری روده بزرگ، بین 33 تا 40 سالگی باید کولونوسکوپی شوید.)
در صورتی که یکی از اعضای درجه اول خانواده شما مبتلا به سرطان روده بزرگ شده باشند، باید بعد از 40 سالگی، هر 5 سال یک بار کولونوسکوپی شوید و یا 10 سال زودتر از ابتلای آن عضو خانواده.
یعنی اگر پدر شما در 48 سالگی سرطان روده بزرگ گرفته باشد، شما باید از 38 سالگی شروع به کولونوسکوپی کنید.
منبع من در این نوشته کتاب طب داخلی سیسیل بود. قطعا سرطان روده بزرگ، نکات و ظرایف دیگری دارد. اما هدف من در اینجا بیان همه این نکات نیست، من می‌خواهم تنها مطالب مهم را به رؤیت شما برسانم و اگر بشود، به تدریج در این سایت «تغییر دیدگاه» ایجاد کنم.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
